W literaturze pedagogicznej istnieje wiele definicji wychowania i opieki. Są to terminy bliskoznaczne. Według H. Radlińskiej „ we wszystkich czynnościach opiekuńczych odbywa się akt wychowawczy” W. Okoń twierdzi, że „(…) wychowanie to, świadomie organizowana działalność społeczna, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo – instrumentalną, związaną z poznaniem rzeczywistości i umiejętnością oddziaływania na nią, jak i stronę aksjologiczną, która polega na kształtowaniu stosunku człowieka do świata i ludzi, jego przekonań i postaw, układu wartości i celu życia”.
Opieka według H. Radlińskiej „ jest szczególnie przydatna tam, gdzie przejawiają się takie niekorzystne dla normalnego rozwoju człowieka zjawiska, jak: choroby, zaburzenia psychofizyczne, defekty organiczne, złe przyzwyczajenia, braki w sprawności i wykształceniu, samotność. Może być sprawowana zarówno wobec dzieci i młodzieży, jak i wobec dorosłych”.
Zdaniem W. Okonia „jest to ogół działań podejmowanych przez odpowiednie instytucje lub osoby w celu zaspokojenia codziennych potrzeb dzieci oraz wszechstronnego rozwoju ich osobowości. Szczególnie intensywnej opieki wymagają dzieci pozostające w trudnych warunkach życiowych i wychowawczych, a więc dzieci, których rozwój jest zagrożony”.
Wychowanie jest to przystosowanie jednostki do warunków w jakich będzie żyła. W wychowaniu opieka zapewnia warunki, które są niezbędne dla prawidłowego przebiegu procesu wychowawczego. „Opieka spożytkowuje metody wychowania w usuwaniu moralnych przyczyn ludzkiego nieszczęścia i szkodliwej bierności”. Wychowanie jest procesem wspomagania dzieci i młodzieży w ich naturalnym rozwoju. Opieka – to zapewnienie dzieciom osobistego bezpieczeństwa, to kompensowanie braków zagrażającym wychowankom radą i zniechęceniem.
